Pasko

"Jesus is the reason of the season! Happy birthday Jesus! We love You!

Ang pagdating ng pasko ay panahon ng pagsasaya sa maraming Pilipino. Dito na sa Pilipinas ang pinakamahabang pagdiriwang, sa pakiwari ko.
 Ang mga magulang ay abala sa pagbili ng mga aginaldo para sa mga anak, kamag-anak at lalo sa mga inaanak.
Magagandang damit , at siyempre ay ang di mawawalang mga pagkain para sa noche buena at bagong taon.
Pinagkakaabalahan din ang iba't-ibang palamuti sa loob ng bahay. Ang kalinisan ng tahanan ay pinananatili kaipala'y anumang oras ay may mga bisitang darating mula sa kung saan.  Idagdag pa rito ang paghahanda sa mga taunang reunion ng pamilya, at mga magkakaklase noong mga nakaraan.

 Kaliwa't kanan na paggastos...kung may panggastos..sabi ng iba. Sa iba naman ay sukdulang mangutang para may ipanghanda. Kaliwa't kanan din ang kontribusyon dito at doon. Mall dito... at doon. Pasyal...bakasyon. Naku...nakakapagod kung iisipin mo.
 Kulang pa ang dalawang linggong bakasyon para magawa lahat ang mga gawain sa Christmas season.

Ngunit hindi ninyo ba napuna kung ano ang kulang sa itaas...sa lahat ng nabanggit ko sa itaas na pinagkakabalahan ng tao tuwing pasko...wala ang esentiya kung bakit nagdiriwang tayo.

Nakakalungkot dahil tila ilan lang ang nakakaalala sa dahilan ng ating pagdiriwang. Ang iba ay pinipiling mag-videoke na lang kaysa magsimba sa gabi. Umattend sa reunion kaysa pumunta sa simbahan. Magbigay ng regalo sa inaanak kaysa abuloy sa simbahan.
Hindi naman masama ang mag-videoke, maki-reunion, magbigay ng regalo, mamili, kumain ng masarap. Sana lang ay huwag makalimutan ang tunay na diwa ng pasko. Pagsisimba...pag-aalala sa kapanganakan ng Panginoong Hesus at pagbabahagi ng mga biyayang natanggap para sa iba.

Modyul 9 Katarungang Panlipunan

Kung kawalang katarungan ang pagpatay, ang buhay ay katarungan.
Kung kawalang katarungan ang pang-aagaw ng lupa, katarungan ang gumalang sa pagmamay-ari.
Kung kawalang katarungan ang pang-aapi, katarungan ang pagkalinga at paggalang sa dignidad ng tao.


Ang katarungan ay umiikot sa dalawang libel.
1. Pagkilala sa tao bilang tao- ito ay tungkol sa taong tumatayo bilang isang indibidwal na may sariling pagka-siya.
2. Pagkilala sa karapatan ng tao- ito ay tungkol sa ginagalawang ugnayan ng tao sa kapwa at lipunan.

Katarungan sa sarili- ito ang paglalagay sa ayos ng sarili. Ang wastong pagpili ang pinakapundamental na prinsipyo ng katarungan sa sarili.

Katarungang panlipunan- ay ang pag-iingat sa sarili ng komunidad upang makagawa, makabuo at makalikha.

Katarungan- ito ay dapat makita ng bawat isa na isang pagpapahalagang kailangang pagsikapang panatilihin sa bawat sandali.

Upang makamit ang Katarungang Panlipunan, kailangan ang,___.
1. Batas- upang maingatan ang mga karapatan ng tao.
2. Pamahalaan- upang masiguro ang patas na pagbabahagi ng yaman ng bansa.
3. Pulis/Awtoridad- upang magbantay sa kalayaan ng tao.

Halimbawa ng Katarungan:
1. Tumawid sa tamang tawiran
2. Maging malinis sa itinitindang pagkain.
3.Magbayad ng buwis.
4. Pagsunod sa batas trapiko.
5. Maging tapat sa pagsusulit.
6.Aminin sa sarili ang totoo.

Pagsusulit:
1. Saan mo nakikita sa iyong paligid ang katarungan? Ipaliwanag.
2. Saan mo nasasaksihan ang kawalan ng katarungan? Ano ang ginagawa mo para mapuksa ito?

Sanggunian: Learners' Manual in Edukasyon sa Pagpapakatao Grade 9

Dinggin mo , O Diyos

Aking panginoon
Buksan ang puso at isip,
Nang madamang higit
Ang pag-ibig mo.

Sa iyo'y lumalapit
Dinggin mo O Diyos, ang nais.
At mapawi ang pait
Ng paghihirap ko.

Panginoong Diyos,
Ako'y iyong pagpalain.
Ingatan mo,
Ako't patawarin.

Ang nais ko'y
Lagi kitang kapiling.
Laging makasama ka.
Laging mangunguna
Sa aking buhay.


eam/11-17-2014

Pilikmata

            Isang malugod na pagbati sa mga nanalo sa paligsahan ng Pag-awit at Pagsayaw sa nakaraang kompetisyon na ginanap sa Balungao National High School, Balungao, Pangasinan,  petsa 7 ng buwang kasalukuyan.
            Ang naturang selebrasyon ng Buwan ng mga Pagpapahalagang Filipino ay kinatatampukan ng Tagis Talino at Poster Making at ang nabanggit sa itaas. Sa 19 na kalahok sa Pag-awit/Pagsayaw, ang Mataas Na Paaralang Juan C. Laya , San Manuel ay maswerteng nakakuha ng pangalawa at pangatlong pwesto. Sa Tagis Talino naman ay masuwerteng nasungkit nito ang pangatlong pwesto. Muling magtutunggali ang mga nagwagi dito, sa pagkakataong ito ay kalahok na rin ang iba pang nanalo sa iba't-ibang klaster ng buong Dibisyon ng Pangasinan II, sa ika-21 ng Nobyembre 2014, gaganapin sa SM City Rosales, ang Division Level Competition.
             Muli ang malugod na pagbati at nawa'y muling makasungkit ng higit pang gantimpala!

Pilikmata

Paggawa (Esp 9 Modyul 7)

Paggawa-ito ay isang aktibidad ng tao. Maaari itong mano-mano, o nasa larangan ng ideya. Ito ay resulta ng pagkilos ng tao na may layuning makatugon sa pangangailangan ng kapwa.
               Ito ay gawain ng tao na nangangailangan ng orihinalidad, pagkukusa at pagkamalikhain; at ang produkto nito, materyal man o hindi ay magbubunga ng pagbabago sa anumang bagay.
               Ayon kay Pope John Paul II sa kanyang akda na Laborem Exercens..ang paggawa ay anumang gawain, pangkaisipan man ito o manwal, anuman ang kanyang kalikasan o kalagayan, makatao at nararapat para sa tao bilang anak ng Diyos.

Mga Layunin ng Paggawa
1. Ang tao ay gumagawa upang kitain ang pera na kailangan upang matugunan ang mga pangunahing pangangailangan.
2. Makapag-ambag sa patuloy na pag-angat at paglago ng agham at teknolohiya.
3. Maiangat ang kultura at moralidad ng lipunang kinabibilangan.
4. Pagtulong sa mga nangangailangan.
5.Ang paggawa ay nagbibigay ng dahilan sa pag-iral ng tao.

Batik

Ito ang isang katagang maaaring gamitin sa isang bagay, tao, pagkatao ng tao, o anumang espasyo na walang bahid, makinis na papel, muebles, mukha, balat o kahit ano, basta't naaangkop at wasto ang pagkakagamit at siguro'y depende na rin sa gumagamit.

Kung bakit ito ang salitang nais kong pagtuunan ng pansin ngayon...ay dahil na rin sa kasabihan sa English na "Don't judge the book by its cover" Ako naman ay naniniwala sa kasabihang ito, walang duda! Lagi ko ngang itinuturo sa mga estudyanteng mahilig mam-bully at kadalasang nagbibigay ng alyas sa mga kaklaseng nais paglaruan.

Ngunit sa isang banda...natutuhan ko rin kailan lang na ang kasabihang ito'y hindi sa lahat ng pagkakataon at pangyayari o sa tao mismo ay totoo ang mensahe. May mga pagkakataon na "Let us judge the book by its cover."

Nagkamali ako ng pagkakakilala sa isang kasama. Pinipilit ko ang aking sarili na maniwalang siya ay mabait, palakaibigan, palangiti, may mabuting kalooban at propesyonal pagdating sa trabaho. Sa kabila ng hitsura niya na walang kagandahan, hindi rin katangkaran, hindi rin naman mayaman  at tunay na wala namang ipagmamalaki ang panlabas na kaanyuan ay hindi ko siya hinusgahan kahit minsan.

Mahirap maghusga..masama ang manghusga sa kapwa...mas mahalagang tingnan ang panloob na anyo kaysa panlabas...oo na! Ngunit sa taong ito na aking nakikilala unti-unti sa pagdaan ng panahon, nababago na ang aking paniniwala...dahil kung gaano pala kalaki ang mga batik niya sa mukha, ganoon din kalalaki ang mga batik  na itinatago niya.

Ito ay isang pool na matatagpuan sa Balungao Hilltop Adventure, Balungao, Pangasinan...
Kung nais ay mag-relaks dahil sa init ng panahon, stress dahil sa dami ng gawain at magpahinga upang makaiwas
sa matinding polusyon....paboritong pasyalan ng mga Pangasinense.

Karapatan

Narito ang mga nakapaloob sa Pandaigdig na Pagpapahayag ng mga Karapatan ng Tao ng mga Nagkakaisang Bansa (Universal Declaration of Human Rights) :

Artikulo 1

Ang lahat ng tao'y isinilang na malaya at pantay-pantay sa karangalan at mga karapatan. Sila'y pinagkalooban ng katwiran at budhi at dapat magpalagayan ang isa't isa sa diwa ng pagkakapatiran.

Artikulo 2

Ang bawat tao'y karapat-dapat sa lahat ng karapatan at kalayaang nakalahad sa Pahayag na ito, nang walang ano mang uri ng pagtatangi, gaya ng lahi, kulay, kasarian, wika, relihiyon, kuro-kurong pampulitika o iba pa, pinagmulang bansa o lipunan, ari-arian, kapanganakan o iba pang katayuan.

Bukod dito, walang pagtatanging gagawin batay sa katayuang pampulitika, hurisdiksiyunal o pandaigdig na kalagayan ng bansa o teritoryong kinabibilangan ng isang tao, maging ito ay nagsasarili, itinitiwala, di-nakapamamahala sa sarili o nasa ilalim ng ano mang katakdaan ng soberanya.

Artikulo 3

Ang bawat tao'y may karapatan sa buhay, kalayaan at kapanatagan ng sarili.

Artikulo 4

Walang sino mang aalipinin o bubusabusin; ipagbabawal ang ano mang anyo ng pang-aalipin at ang pangangalakal ng alipin.

Artikulo 5

Walang sino mang pahihirapan o lalapatan ng malupit,di-makatao o nakalalait na pakikitungo at parusa.

Artikulo 6

Ang bawat tao'y may karapatang kilalanin saan mang dako bilang isang tao sa harap ng batas.

Artikulo 7

Ang lahat ay pantay-pantay sa harap ng batas at may karapatan sa walang pagtatangi ng pangangalaga ng batas. Ang lahat ay may karapatan sa pantay na pangangalaga laban sa ano mang pagtatangi-tanging nalalabag sa Pahayag na ito at laban sa ano mang pagbubuyo sa gayong pagtatangi-tangi.

Artikulo 8

Ang bawat tao'y may karapatan sa mabisang lunas ng karampatang mga hukumang pambansa tungkol sa mga gawang lumalabag sa pangunahing mga karapatan na ipinagkaloob sa kanya ng saligang batas o ng batas.

Artikulo 9

Walang sino mang ipaiilalim sa di-makatwirang pagdakip, pagpigil o pagpapatapon.

Artikulo 10

Ang bawat tao'y may karapatan sa ganap na pagkakapantay-pantay, sa isang makatarungan at hayag na paglilitis ng isang hukumang malaya at walang kinikilingan, sa pagpapasiya ng kanyang mga karapatan at panangutan at sa ano mang paratang na kriminal laban sa kanya.

Artikulo 11

1. Ang bawat taong pinararatangan ng pagkakasalang pinarurusahan ay may karapatang ituring na walang-sala hanggang di-napatutunayang nagkasala alinsunod sa batas sa isang hayag na paglilitis na ipinagkaroon niya ng lahat ng garantiyang kailangan sa kanyang pagtatanggol.

2. Walang taong ituturing na nagkasala ng pagkakasalang pinarurusahan dahil sa ano mang gawa o pagkukulang na hindi isang pagkakasalang pinarurusahan, sa ilalim ng batas pambansa o pandaigdig, noong panahong ginawa iyon. Hindi rin ipapataw ang parusang lalong mabigat kaysa nararapat nang panahong magawa ang pagkakasalang pinarurusahan.

Artikulo 12

Walang taong isasailalim sa di-makatwirang panghihimasok sa kanyang pananhimik, pamilya, tahanan o pakikipagsulatang ni sa tuligsa sa kanyang karangalan at mabuting pangalan. Ang bawat tao'y may karapatan sa pangangalaga ng batas laban sa gayong mga panghihimasok o tuligsa.

Artikulo 13

1. Ang bawat tao'y may karapatan sa kalayaan ng pagkilos at paninirahan sa loob ng mga hanggahan ng bawat estado.

2. Ang bawat tao'y may karapatang umalis sa alin mang bansa, pati na sa kanyang sarili, at bumalik sa kanyang bansa.

Artikulo 14

1. Ang bawat tao'y may karapatang humanap at magtamasa sa ibang bansa ng pagpapakupkop laban sa pag-uusig.

2. Ang karapatang ito'y hindi mahihingi sa mga pag-uusig na tunay na nagbubuhat sa mga pagkakasalang di-pampulitika o sa mga gawang nasasalungat sa mga layunin at simulain ng mga Bansang Nagkakaisa.

Artikulo 15

1. Ang bawat tao'y may karapatan sa isang pagkamamamayan.

2. Walang sino mang aalisan ng kanyang pagkamamamayan ng walang katwiran ni pagkakaitan ng karapatang magpalit ng kanyang pagkamamamayan.

Artikulo 16

1. Ang mga lalaki't babaeng may sapat na gulang ay may karapatang mag-asawa at magpamilya nang walang ano mang pagtatakda dahil sa lahi, bansang kinabibilangan o relihiyon. Nararapat sila sa pantay-pantay na karapatan sa pag-aasawa, sa panahong may asawa at pagpapawalang bisa nito.

2. Ang pag-aasawa'y papasukan lamang sa pamamagitan ng malaya at lubos na pagsang-ayon ng mga nagbabalak magkapangasawahan.

3. Ang pamilya ay likas at pangunahing pangkat sa sangay ng lipunan at karapat-dapat sa pangangalaga ng lipunan at ng Estado.

Artikulo 17

1. Ang bawat tao'y may karapatang mag-angkin ng ari-arian nang mag-isa gayon din na kasama ng iba.

2. Walang sino mang aalisan ng kanyang ari-arian nang walang katwiran.

Artikulo 18

Ang bawat tao'y may karapatan sa kalayaan ng pag-iisip, budhi at relihiyon; kasama sa karapatang ito ang kalayaang magpalit ng kanyang relihiyon o paniniwala maging nag-iisa o kasama ang iba sa pamayanan upang ipakilala ang kanyang relihiyon o paniniwala sa pagtuturo, pagsasagawa,pagsamba at pagtalima.

Artikulo 19

Ang bawat tao'y may karapatan sa kalayaan ng pagkukuro at pagpapahayag; kasama ng karapatang ito ang kalayaan at kuru-kuro nang walang panghihimasok at humanap, tumanggap at magbigay ng impormasyon at kaisipan sa pamamagitan ng alin mang paraan ng pagkakalat at walang pagsasaalang-alang ng mga hanggahan.

Artikulo 20

1. Ang bawat tao'y may karapatan sa kalayaan sa mapayapang pagpupulong at pagsasamahan.

2. Walang sino mang pipiliting sumapi sa isang kapisanan.

Artikulo 21

1. Ang bawat tao'y may karapatang makilahok sa pamahalaan ng kanyang bansa, sa tuwiran o sa pamamagitan ng mga kinatawang malayang pinili.

2. Ang bawat tao'y may karapatan sa pantay na pagpasok sa paglilingkod pambayan ng kanyang bansa.

3. Ang kalooban ng bayan ang magiging saligan ng kapangyarihan ng pamahalaan; ang kaloobang ito'y ipahahayag sa tunay na mga halalan sa pana-panahon sa pamamagitan ng pangkalahatan at pantay-pantay na paghahalal at idaraos sa pamamagitan ng lihim na balota o sa katumbas na pamamaraan ng malayang pagboto.

Artikulo 22

Ang bawat tao, bilang kasapi ng lipunan, ay may karapatan sa kapanatagang panlipunan at nararapat na makinabang sa pamamagitan ng pambansang pagsisikap at pakikipagtulungang pandaigdig at alinsunod sa pagkakabuo at mga mapagkukunan ng bawat Estado, sa mga karapatang pangkabuhayan, panlipunan at pangkalinangan na lubhang kailangan para sa kanyang karangalan at sa malayang pagpapaunlad ng kanyang pagkatao.

Artikulo 23

1. Ang bawat tao'y may karapatan sa paggawa, sa malayang pagpili ng mapapasukang hanapbuhay, sa makatarungan at kanais-nais na mga kalagayan sa paggawa at sa pangangalaga laban sa kawalang mapapasukang hanap-buhay.

2. Ang bawat tao'y may karapatan sa kapantay na bayad ng kapantay na gawain, nang walang ano mang pagtatangi.

3. Ang bawat taong gumagawa ay may karapatan sa makatarungan at nababatay sa kabayarang tumitiyak sa kanyang sarili at sa kanyang pamilya ng kabuhayang karapat-dapat sa karangalan ng isang tao, at pupunan, kung kailangan, ng iba pang paraan ng pangangalangang panlipunan.

4. Ang bawat tao'y may karapatang magtatag at umanib sa mga unyon ng manggagawa para sa pangangalaga ng kanyang mga kapakanan.

Artikulo 24

Ang bawat tao'y may karapatan sa pamamahinga at paglilibang, kasama ang mga makatwirang pagtatakda ng mga oras ng paggawa at may sahod sa mga pana-panahong pista opisyal.

Artikulo 25

1. Ang bawat tao'y may karapatan sa isang pamantayan ng pamumuhay na sapat para sa kalusugan at kagalingan ng kanyang sarili at ng kanyang pamilya, kasama na ang pagkain, pananamit, paninirahan at pagpapagamot at kinakailangang mga paglilingkod panlipunan, at ng karapatan sa kapanatagan sa panahong walang gawain, pagkakasakit, pagkabalda, pagkabalo, katandaan at iba pang kakapusan sa ikabubuhay sa mga di-maiiwasang pangyayari.

2. Ang pagkaina at pagkabata ay nararapat sa tanging kalinga at tulong. Ang lahat ng bata, maging anak na lehitimo o di-lehitimo, ay magtatamasa ng gayon ding pangangalagang panlipunan.

Artikulo 26

1. Ang bawat tao'y may karapatan sa edukasyon. Ang edukasyon ay walang bayad, doon man lamang sa elementarya at pangunahing antas. Ang edukasyong elementarya ay magiging sapilitan. Ang edukasyong teknikal at propesyonal ay gagawing maabot ng lahat at ang lalong mataas na edukasyon ay ipagkakaloob nang pantay-pantay sa lahat batay sa pagiging karapat-dapat.

2. Ang edukasyon ay itutungo sa ganap na pagpapaunlad ng pagkatao at sa pagpapalakas ng paggalang sa mga karapatan ng tao at mga pangunahing kalayaan. Itataguyod nito ang pagkakaunawaan, pagbibigayan, at pagkakaibigan ng lahat ng bansa, mga pangkat na panlahi o panrelihiyon, at palawakin ang mga gawain ng mga Bansang Nagkakaisa sa ikapapanatili ng kapayapaan.

3. Ang mga magulang ay may pangunahing karapatang pumili ng uri ng edukasyong ipagkaloob sa kanilang mga anak.

Artikulo 27

1. Ang bawat tao'y may karapatang makilahok nang malaya sa buhay pangkalinangan ng pamayanan, upang tamasahin ang mga sining at makihati sa mga kaunlaran sa siyensiya at sa mga pakinabang dito.

2. Ang bawat tao'y may karapatan sa pangangalaga ng mga kapakanang moral at materyal bunga ng alin mang produksiyong pang-agham, pampanitikan o pansining na siya ang may-akda.

Artikulo 28

Ang bawat tao'y may karapatan sa kaayusang panlipunan at pandaigdig na ang mga karapatan at mga kalayaang itinakda sa Pahayag na ito ay ganap na maisasakatuparan.

Artikulo 29

1. Ang bawat tao'y may mga tungkulin sa pamayanan sa ikaaari lamang ng malaya at ganap na pagkaunlad ng kanyang pagkatao.

2. Sa paggamit ng kanyang mga karapatan at mga kalayaan, ang bawat tao'y masasaklaw lamang ng mga katakdaan gaya ng ipinapasya ng batas ng tanging sa layunin lamang ng pagtatamo ng kaukulang pagkilala at paggalang sa mga karapatan at mga kalayaan ng iba at sa pagtugon sa makatarungang kahilingan ng moralidad, kaayusang pambayan at ng pangkalahatang kagalingan sa isang demokratikong lipunan.

3. Ang mga karapatan at kalayaang ito ay hindi magagamit sa ano mang pangyayari nang nasasalungat sa mga layunin at mga simulain ng Mga Bansang Nagkakaisa. 

Edukasyon sa Pagpapakatao, Baitang 9, Modyul 6 

Sarbey

Gawaing Pagganap(Para sa mga SSC Newton)
Panuto: Magtanong sa mga tao sa inyong pamayanan tungkol sa mga pangunahing suliraning kinakaharap ng inyong lugar. Itala ang mga suliraning ito at pag-usapan ng inyong grupo kung alin ang pinakamalalang dapat na mabigyan kaagad ng aksyon. Bumalangkas ng plano ng solusyon para sa suliraning matutukoy ng grupo. Humanda para sa pag-uulat tungkol sa kinalabasan ng inyong gawain.

Ang petsa ng pag-uulat sa klase ay sa July 17, 2014.

Mga Elemento ng Kabutihang Panlahat

Ang Kabutihang Panlahat ay binubuo ng tatlong mahahalagang elemento (Compendiumof the Social Doctrine of the Church)

1. Ang Paggalang sa indibidwal na tao. Upang maging makatarungan ang lipunan, kailangang nasisiguro ng namumuno dito na ang karapatan ng bawat indibidwal ay kinikilala, iginagalang , pinoprotektahan at pinahahalagahan. Halimbawa nito ay ang paggamit ng tao ng kanyang bokasyon, tungo sa paglinang ng kanyang sarili.

2. Ang tawag ng katarungan o kapakanang panlipunan ng pangkat. Ang pag-unlad ang kabuuang pokus ng panlipunang tungkuling kailangang maibigay sa mga tao. Karaniwang sinusukat ito halimbawa sa mga pampublikong sistema ng pangangalaga sa kalusugan, epektibong pampublikong pangkaligtasan at seguridad, kapayapaang namamagitan sa bawat bansa sa mundo, makatarungang sistemang legal at pampolitika, malinis na kapaligiran at umuunlad na sistemang pang-ekonomiya. Mahalagang may mamagitan upang masigurong nakakayanan at nararating ang mga ito ng bawat isa sa lipunan. Kapag nangyayari ito, natutugunan ang tawag ng katarungan o kapakanang panlipunan ng pangkat.

3. Ang Kapayapaan (Peace)
Kalimitang sinasabi na ang kapayapaan ay ang pagkakaroon ng katahimikan, kapanatagan o kawalan ng kaguluhan sa lahat ng aspekto ng buhay tulad ng isip, kalooban, pamilya, lipunang ginagalawan at iba pa Subalit ang kapayapaan ay resulta ng pagkakaroon ng katahimikan, kapanatagan at kawalan ng kaguluhan. Mayroong kapayapaan kapag iginagalang ang bawat indibidwal at umiiral ang katarungan. Ang kapayapaan ay indikasyon ng pagkakaroon ng kabutihang panlahat.


Sanggunian: Learners' Module in EsP Grade 9
                   ph 13-14

Kabutihang Panlahat

Ang buhay ng tao ay panlipunan.
Walang sinumang tao ang maaaring mabuhay para sa kanyang sarili lamang. kinakailangan niyang makibahagi at mamuhay sa lipunan. Isa ito sa mga itinalagang likas na katangian ng mga nilikha ayon sa Likas na batas.

Ano ang Lipunan?
Ang salitang lipunan ay nagmula sa salitang "lipon" na nangangahulugang pangkat. Ang mga tao ay may mga kinabibilangang pangkat na may iisang layunin o tunguhin. Sa isang banda, madalas gamitin ang salitang komunidad upang tukuyin ang lipunan. Ito ay galing sa salitang Latin na communis na ang ibig sabihin ay common o nagkakapareho. Ang isang komunidad ay binubuo ng mga indibidwal na nagkakapareho ng mga interes, ugali o pagpapahalagang bahagi ng isang partikular na lugar. Sa isang komunidad, mas nabibigyang halaga ang mga natatanging katangian ng mga kasapi o kabahagi. Ang bawat indibidwal ay may kanya-kanyang mga layunin o tunguhin sa buhay.

Ano ang kabutihang panlahat?
Sa simpleng pananalita, masasabing ito ay kabutihan ng bawat isang nasa lipunan. Kailangang maunawaan na ang layunin ng lipunan ay hindi ang kabutihan lamang ng indibidwal o ang koleksyon ng indibidwal na kabutihan ng mga taong bumubuo nito. Kapag ganito ang paniniwalang mangingibabaw, patuloy na mabibigyan ng laya ang mga malalakas na apihin ang mga mahihina. Ang tunay na tunguhin ng lipunan ay ang kabutihan ng komunidad na nararapat bumalik sa lahat ng indibidwal na kasapi nito.

Sanggunian: Learners' Module in EsP Grade 9 ph. 7-12

Orkidyas

"Ang tulang ito ay aking handog sa mga katulad kong mapagmahal sa mga orkidyas, bagama't hindi dito umiikot ang kabuuan ng aking mga interes sa buhay...masasabing sa bawat tingin ko nang mga ito ay nagkakaroon ng kahulugan ang bawat galaw ng mga nilikha sa aking paligid.. nakakapagbigay ako ng kahulugan, pagmumuni at repleksyon sa bawat aking makita. Hindi ko alam kung parehas tayo ng pakahulugan, ngunit nakaka-inspire ang bawat kulay ng bawat petal ng isang orkidyas. Naisip ko tuloy ang isang kaibigan...at manghang naihalintulad dito. Kunsabagay, walang perpekto sa mundo. Lahat ay may kapintasan, lahat ay may pagkukulang, lahat ay hindi nabiyayaan ng lahat lahat! Marahil, walang pinakamabuti kundi ang pahalagahan ang bawat katangian nating taglay. Magpasalamat sa biyayang ipinagkaloob sa atin, gaano man ito kapayak. Hindi rin tumpak ang ikumpara ang isang bagay sa katangiang taglay ng iba pa, lalo na ang sariling kapintasan sa katangian ng iba."

Inspirasyon

       Ang karanasang ito'y nais ko lamang ibahagi sa kadahilanang sana ay mabigyan ko nang inspirasyon ang mga dalagang nalulungkot o di kaya'y hindi pa mahanap hanap ang lalaking nakatakda para sa kanila. Sa isang banda ikaw ba'y naniniwala sa salitang "nakatakda"? Maaaring oo, maaari namang hindi. Maski nga ako minsan ay nagdududa hanggang ngayon eh.
      Ang pagdalo sa nakaraang seminar para sa mga grade 9 teachers ay isang hindi makakalimutang pangyayari para sa isang kaibigang puno ng pag-asa. Hindi pa naman siya katandaan..29 anyos lang naman at matagal na ring nakapasok sa pagtuturo. Ewan kung bakit kasi..ewan lang ah...kapag ang isang gurong single daw at walang boyfriend na papasok sa teaching job..kaiilangan na daw ligawan ng mga lalaki. Totoo daw iyon...sa iba..sabi naman ng iba. Kaya mas maganda raw na mag-boyfriend muna bago magteacher.
      Noong una'y katuwaan lang ang mga salitang "Mag-hunt ng papalicious"..."BF search"...at kung anu-ano pa...pero mukhang nakikinig yata ang kung sinong angel dela guardia at gumawa ng paraan kung paano matutupad ang pinakanais-nais.
      Simpleng ngitian noong una..sa pagkaka-alam ko.Dahil magkasama sila sa grupo, nauwi ito sa pag-uusap tungkol sa mga activities na ginagawa...hanggang sa Dorm na tinutuluyan namin ay napapansin kong madalas siyang sundan ng tingin. Kaipala'y may balak ng hingin ang kanyang cp number. Wala namang masama ..sabi ko. Nakikipagkaibigan lang naman. Okay...to make the story short...natapos ang seminar...anim na araw iyon...na may magandang nangyari. Aakalain ba naming dito lang pala sa seminar na ito niya matatagpuan diumano ang lalaking nagpatibok ng kanyang puso?
       Ang apat na sulok ng classroom ay tunay na kaaya-aya...nakakatuwa na manatili rito the rest of a teacher's life...lalo na kung mahal na mahal natin ang pagtuturo....pero kung minsan ito ang magbibilanggo sa atin kung hahayaan nating mangyari ito. Masarap kasama ang mga mahal nating estudyante...sila ay nagbibigay saya...ng fulfillment..ng kung ano-ano pa to a teacher's point of view. Pero hindi naman masama kung tayo na ang maghanap sa isang bagay (o tao) na sadyang makapagbibigay pa ng ibayong saya sa ating buhay. Walang nakatakda...walang darating...hindi mo alam kung sino siya..o kung meron nga bang "siya". Tuklasin mo kung meron nga ba...at mangyayari nga. Lumabas ka sa apat na sulok ng iyong classroom...baka matuklasan mong ikaw din lang pala ang nagkulang ng pagawa ng paraan. Simple lang ang prinsipyo ko sa buhay...ewan kung sang-ayon ka. Happiness is not a destiny..it is a choice.

Salamat sa pagbisita.
Mam Eddie

Maghangad Ka ng Tagumpay

Lesson 35
     Lahat ng tao ay nais maging matagumpay sa mga gawain na kanilang ginagampanan.Pero paano nga ba ito magaganap? Basahin at pagmunihan ang mensahe ng tulang ito:

Be The Best of Whatever you Are

If you can't be a pine tree on the top of the hill
Be a scrub in the valley-but be
The best little scrub by the side of the hill
Be a bush if you can't be a tree.

If you can't be a highway, then just be a trail
If you can't be a sun, be a star...
It isn't in size that you win or fail-
Be the best of whatever you are.

Ano ang ibig sabihin ng tula? Paano mo ito maiuugnay sa pagtatagumpay ng iyong gawain sa kasalukuyan at sa hinaharap?

Konsepto ng Pagpapahalaga

      Ang pagtatagumpay ay hindi mahirap para sa taong nagpapakita ng kagalingan at nagbibigay ng pinakamabuti nilang magagawa sa kanilang mga gawain. Ang pag-abot sa tagumpay ay isang hamon para sa lahat ng may pangarap sa buhay. Subalit ito ay isang bagay na nakalaan lamang para sa mga taong may pagpapahalaga sa uri at kalidad ng kanilang gawain. Ang pagpapakita ng kahusayan sa gawain ay dapat na maging layunin ng bawat isa na naghahangad ng tagumpay sa kanilang kasalukuyang gawain at maging propesyon sa hinaharap.


      Ang pagtatagumpay sa propesyon ay hindi kusang dumarating. Mas magandang paghandaan ito ngayon pa lamang. Kung gusto mong magtagumpay, makakatulong ang mga sumusunod na puntos upang maihanda mo ang iyong sarili para sa layuning pagtatagumpay ng iyong buhay sa hinaharap.
Una, kung gusto mong magtagumpay, alamin kung ano ang iyong nais gawin at layunin. Ito ay makakatulong upang lagyan ng pokus ang mga gawain mo sa kasalukuyan. Ang kaalaman sa direksyon na nais mong tahakin ang magsasabi kung ano ang mga gawain na dapat at hindi mo dapat gawin. Kung ang iyong ginagawa ay hindi makapagdadala  sa iyo sa iyong mithiin, mas makabubuting iwanan o isantabi ang mga ito. Hanapin ang mga gawain na magdadala sa iyo sa direksyon na nais mo.

Ikalawa, kung gusto mong magtagumpay, pagbutihin ang iyong sarili. Paunlarin mo ang mga katabgian at kakayahan na makakatulong sa iyo upang makamit ang tagumpay.

Ikatlo, kung gusto mong magtagumpay, alamin ang pagtataya ng ibang tao sa iyong gawain. Ang impormasyon na maibibigay nila ay magandang simula ng pagpapaunlad ng iyong sarili. Maging bukas sa anumang puna o papuri na ibibigay ng iba ukol sa iyong gawain.....ang taong humihingi ng opinyon ng iba ay tanda ng pagnanasang matuto at lumago....

Ikaapat,kung gusto mong magtagumpay, magkaroon ng positibong kaisipan. Magtiwala sa sariling kakayahan at ilagay sa isipan na magiging mahusay ka sa iyong gagawin at magtatagumpay ka sa hinaharap.

Ikalima, kung gusto mong magtagumpay, magsimula ka ngayon. Ang pagtatagumpay at kagalingan ay dapat na simulan sa mga bagay na ginagawa mo sa kasalukuyan.Sa lahat ng iyong gawain sa paaralan o sa tahanan man, snayin mo ang iyong sarili na maibigay ang pinakamabuti mong magagawa. Gawin mong layunin ang pagtatagumpay sa anumang gawain na iyong kinasasangkutan. Ang lahat ng ito ay maliliit na hakbang patungo sa kagalingan at pagtatagumpay na hinahangad mo sa iyong propesyon sa hinaharap.. Hindi dapat ipagpabukas o ipagpaliban pa ang paghahangad ng tagumpay

           Huwag hayaang magsisi sa dakong huli dahil sa hindi mo nagawa agad ang mga bagay na dapat mong simulan ngayon pa lamang. Hindi iglap ang pagtatagumpay. Nangangailangan ito ng mahabang panahon ng paghahanda at pagsasagawa.


Reference: Kaganapan sa Paggawa III
                      Twila Punsalan atbp.ph.231-235.

Mga Paraan sa Pagpapa-unlad ng Kakayahan

     Ang isang kakayahan ay bunga ng pagsasanay at paglalaan ng oras upang malinang ang kakayahang ito. Ang mga kakayahang kailangan sa isang propesyon ay dapat na nililinang ngayon pa lamang. Ang maagang paghahanda para sa propesyong binabalak ay makapagbibigay kalamangan sa isang tao pagdating ng takdang panahon. May mga bagy na dapat tandaan, mga paraang dapat gawin na makakatulong sa isang tao upang  mapaunlad o malinang sa kanya ang isang kakayahan.
1. MAGSANAY-ito ang pangunahing paran ng paglinang ng kakayahan ng isang tao. Ang isang kakayahan ay resulta ng pagsasanay gaya ng nasabi sa una. Samakatwid, lahat ng pagkakataon na makikita upang magamit ang isang kaalaman ay dapat na samantalahin upang maging kakayahan ito.
2.MAGHANAP NG SUPORTA- ang pagkakaroon ng mga tao na susuporta sa pagnanais mong mapaunlad ang kakayahang nasa iyo ay makatutulong upang magawa mo ang nais mo....nangangahulugan ito ng paglayo sa mga tao na humahadlang o nagiging sagabal sa nais mong pagpapa-unlad ng kakayahan. Tukuyin mo kung sino ang mg tao na dapat mong samahan dahil sila ang makapagbibigay sa iyo ng inspirasyon upang ituloy ang nais na gawin. Gayundin, tukuyin ang mga taong hindi makakatulong sa iyong nais na pagpapa-unlad sapagkat mapipigil nila ang enerhiya na nasa iyo.
3. MAGBASA- nakatutulong ito dahil naipaliliwanag nito ang mga prinsipyo at mga konseptong kaugnay ng kaalamang nais matutunan. Kailangang isagawa ang mga binasa upang malaman ang katotohanan nito at kung ito ay maaaring gawin sa reyalidad. Sa pamamagitan ng pagbabasa at pagsubok sa binasa, higit na magiging matatag ang kaalaman at kakayahan na nasa isang tao sapagkat nagkakoon ng pundasyong teoritikal ang pagsasagawa ng isang gawain.
4. MAGPATURO-gawing modelo ang  mga taongmayroong kakayahang nais mong taglayin. Sumama ka sa kanila, magtanong at humingi ng payo kung paano malilinang ang iyong mga kakayahan.
5.MAGMASID-pansinin, panoorin at obserbahan ang mga taong nagpapakita ng kakayahang nais mong paunlarin. Mula dito ay magkakaroon ka ng aktwal at direktang pagkatoto.

Reference:
Kaganapan sa Paggawa III
Twila Punsalan et.al.
ph.226-228.

Mga Kakayahang Kailangan sa Paggawa

   Konsepto ng Pagpapahalaga

     May mga kakayahang kailangan sa bawat hanapbuhay na hahanapin sa sinumang gumagawa ng hanapbuhay na iyon. Gayundin, may mga pangunahing kakayahan na dapat taglayin ng isang maggagawa anuman ang  hanapbuhay na kanyang papasukin. Mahalagang malaman ang mga pangunahing kakayahan at ang mga kakayahang kailangan sa isang hanapbuhay upang sa mga ito ituon ang pagsasanay at malinang nang mabuti ang mga ito.

Mga Kakayahang Kailangan sa iba't-ibang hanapbuhay:

1. Kakayahang tumukoy, mag-ayos, mag-plano at magbaha-bahagi ng oras, salapi, mga gamit at pasilidad at yamang-tao.

2. Kakayahang gumawa kasama ng iba.

3. Kakayahang kumuha, mag-ayos, magpakahulugan at gumamit ng impofrmasyon.

4.Kakayahang umunawa at mag-ayos ng sistema.

5.Kakayahang gumamit at mag-ayos ng teknolohiya.

Mga Pundasyong Katangian na kailangan sa lahat ng hanapbuhay.

1.Pangunahing kakayahan gaya ng pagbabasa, pagsusulat, pakikinig at pagsasalita 

2.Kakayahang pangkaisipan gaya ng malikhaing pag-iisip, pagdedesisyon, biswalisasyon

3.Personal na katangian gaya ng responsibilidad, pagpapahalaga sa sarili, pakikitungo sa iba, integridad at katapatan.

          Ang mga kakayahan at pundasyong katangian na ito ay kailangang malinang ng sinuman na naghahangad na magkaroon ng trabaho at maging matagumpay dito. Ang kaalaman na dapat pumasok sa tamang oras, na dapat magkaroon ng alternatibong plano sa mga di-inaasahang sitwasyon, kung paano pakikisamahan ang katrabaho, at kung kailan tatawagin ang superbisor, ay mga kaalamang hinihingi ng kahit anong hanapbuhay.

Pagtataya:

Pagpasyahan kung tama o mali

1. May mga partikular na kasanayan at kakayahang kailangan sa bawat propesyon._______

2.Dapat linangin ang mga kakayahang kailangan kapag nagtratrabaho na ang isang tao.________

3. Pare-pareho lang ang mga kasanayang ginagamit sa iba't-ibang propesyon._______

4. Ang mga pundasyong kasanayan ay kailangan sa lahat ng propesyon._________

5. Ang mga kakayahang kailangan sa isang trabaho aynakabatay sa gawain sa trabahong iyon.____

Reference:

Kaganapan sa Paggawa III

Twila G. Punsalan